FSH (Follicle-Stimulating Hormone, hormon folikulotropowy) to jeden z najważniejszych hormonów regulujących cykl miesiączkowy i płodność kobiety. Produkowany przez przysadkę mózgową, FSH stymuluje wzrost i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, z których jeden – dominujący – doprowadza do owulacji.
Pomiar FSH to podstawowe badanie hormonalne wykonywane u kobiet z trudnościami w zajściu w ciążę. Pomaga ocenić rezerwę jajnikową, czyli liczbę i jakość pozostałych komórek jajowych, a także sprawdzić, czy jajniki prawidłowo reagują na sygnały hormonalne.
Dlaczego warto oznaczyć FSH w diagnostyce niepłodności?
-
Ocena rezerwy jajnikowej – FSH jest odwrotnie proporcjonalne do liczby pęcherzyków jajnikowych. Im mniej pęcherzyków, tym wyższy poziom FSH.
-
Diagnostyka przedwczesnego wygasania funkcji jajników (POI) – podwyższony FSH może wskazywać na obniżoną płodność, nawet u młodszych kobiet.
-
Monitorowanie funkcji przysadki mózgowej – niskie FSH może sugerować zaburzenia osi podwzgórze–przysadka–jajnik.
-
Ocena cyklu i planowanie stymulacji owulacji – szczególnie ważne przy procedurach wspomaganego rozrodu (np. IVF).
Jak wygląda badanie?
-
Wykonuje się je z krwi żylnej, najlepiej między 2. a 4. dniem cyklu miesiączkowego, w fazie folikularnej.
-
Zwykle oznaczane jest równocześnie z poziomem LH, estradiolu i AMH, aby dać pełny obraz funkcjonowania jajników.
Normy FSH (mogą się różnić w zależności od laboratorium):
| Faza cyklu | Norma FSH |
|---|---|
| Faza folikularna (2–4 dzień cyklu) | 3,5–12,5 mIU/ml |
| Owulacja | 4,7–21,5 mIU/ml |
| Faza lutealna | 1,7–7,7 mIU/ml |
| Po menopauzie | 25,8–134,8 mIU/ml |
Interpretacja wyniku:
-
FSH < 8 mIU/ml – prawidłowa rezerwa jajnikowa,
-
FSH 8–10 mIU/ml – lekko obniżona rezerwa,
-
FSH 10–15 mIU/ml – znacznie obniżona rezerwa, możliwa słaba odpowiedź na stymulację,
-
FSH > 15 mIU/ml – bardzo niska rezerwa jajnikowa, trudności z uzyskaniem owulacji i komórek jajowych.
Ważna jest także relacja FSH:LH – u kobiet z PCOS FSH bywa w normie lub lekko obniżone, a LH podwyższone (stosunek LH:FSH > 2:1).
Znaczenie dla płodności:
-
FSH odzwierciedla zdolność jajników do produkcji dojrzałych komórek jajowych.
-
Wysokie FSH może oznaczać zmniejszoną szansę na ciążę, a także słabszą odpowiedź na leczenie stymulacyjne.
-
U kobiet w wieku 35+ FSH powinno być regularnie monitorowane, zwłaszcza przy planowaniu późnego macierzyństwa lub procedur IVF.
Podsumowanie:
FSH to podstawowy wskaźnik rezerwy jajnikowej i funkcji hormonalnej jajników, który powinien być obowiązkowo oznaczony u każdej kobiety planującej ciążę, zwłaszcza jeśli starania trwają dłużej niż 6–12 miesięcy. W połączeniu z AMH i estradiolem daje lekarzowi pełny obraz potencjału rozrodczego pacjentki oraz pozwala dobrać najlepszą metodę leczenia niepłodności.
